Fake it till you make it. Werkt dat nu? Ja schijnbaar, we zien dat in de westerse wereld gebeuren. In Rusland begreep men dat al veel eerder. Poetin maakte daar goed gebruik van. Van een onbekend, weinig inhoudelijke persoon, maakte die zichzelf machthebber. Met de hulp van de media.

Leestijd: 3 minuten. Nut: begrijpen waarom fake news waar kan worden en grote invloed heeft.

Peter Pomerantsev is een Britse journalist die geboren is in de Sovjet Unie en geëmigreerd is naar Engeland. Deze Peter heeft een analyse gemaakt van de manier waarom Poetin zijn stempel heeft gedrukt op de Russische samenleving. In een interview met Demetri Kofinas sprak die daarover. Het interview is waard geluisterd te worden, zoek op podcast van ‘Hidden Forces’. Hieronder een paar kernpunten.

Question: Wat is de rol van televisie voor Poetin?

Antwoord: TV maakte Poetin groot en het was de televisie industrie waar die als eerste al zijn aandacht aan gaf en gaandeweg grip op nam. Nog voordat die zijn aandacht gaf aan de olie industrie en andere gebieden waar veel geld in om gaat. Poetin stelde niet veel voor in de eerste jaren in de politiek, hij was premier in de regering van Boris Jeltsin maar in het geheel niet zichtbaar. Toen Jeltsin aftrad werd Poetin president van de Russische Federatie en snapte snel dat hij zijn zwakte kon compoenseren met beeld materiaal.

Q: Storytelling, het is Fake it till you make it’ in het westen, hoe in Rusland?

A: Net zo en al veel langer. Het is ‘managed democratie’.

Propaganda maakt al lang onderdeel uit van de politiek. In de Bolshevik strategie nam men al grip de de verspreiding van informatie om zo support te kijrgen van het volk. Via de kant, de Pravda en via kunst en speeches (want niet veel mensen konden toen lezen). Over die periode eens later mee. Nu over de televisie en zijn invloed. Tot 2007 ongeveer maakte de Russische televisie programma’s waar sprekers werden uitgenodigd met verschillende meningen. Het leek in die programma’s zo dat iedereen wat kon zeggen en er een levendig debat was. Maar dat was niet zo. Het was allemaal voorgekookt en een spel. En die boodschap wilde Poetin laten landen in het volk.

Kernpunt: Democratie is een spel en je moet erbij zijn was de boodschap. Het publiek zag mensen met meningen die men, zo leek het, open kon verkondigen op tv. Maar mensen wisten dat het gecontroleerd was. De boodschap die hierin zit is ‘dat democratie een spel is dat eigenlijk gecontroleerd is’. Dus wat in de VS gebeurd, maar een spel is van machthebbers met geld en in een klein clubje.

Macht is om mensen mee te krijgen in het spel. Mensen worden meegenomen en committeren zich eraan.

Als je als Russische politicus niet op tv verscheen was je niet relevant. En wie verscheen niet op tv? De mensen die tegen Poetin waren zag je daar niet. Was je voor Poetin dat deed je mee aan het tv spel. En het publiek dacht: ik zie je niet op tv, dan ben je niet belangrijk, dus heb je geen relevante mening.

Kernpunt: Je kan alles geloven. Of je kan alles moeten geloven. Dus kies voor de machthebber die het voor je regelen gaat.

QUOTE: Fake it till you make it.

Door zo vaak op televisie te komen met maakt niet uit wat je zegt, daardoor gaan mensen het op den duur geloven wat je zegt. Het isaan de macht te definiëren wat waar is.

Boodschap + Signaal

Wat in de aanpak zit is naast de boodschap brengen, ook het signaal geven dat als je relevant bent, je op televisie te zien moet zijn. Ben je daar niet, dan heb je niet het ok van de macht, en heb je geen macht.

De vraag ‘wat denk je’ versus die vraag niet krijgen

Het punt dat Peter Pomerantsev maakt is dat er een groot verschil is tussen het Westen en Rusland. In het westen krijgen kinderen op school veel de vraag mee ‘wat denk je ervan?’. Dat verplicht kinderen na te denken en een eigen mening te vormen, een eigen identiteit. In Rusland stelt men die vraag niet op school. Dit maakt dat feiten een subjectief iets worden, want je hebt zelf geen mening. Feiten zijn niet nodig als basis voor een gesprek.

QUOTE: Moskou: We liegen, nou en?

Volg dit logica paadje:

Er is bewijs, maar dat bewijs betekend niets. >Dus heeft dat bewijs, die waarheid, heeft geen waarde. > En door die waarheid raak je niet vrij.

Toch blijft je een psychologische nood hebben aan een begrip van de wereld te krijgen. Je blijft op zoek naar zingeving en erbij horen.

Dat gaat over identiteit. > En heb je geen identiteit en geen ideologie, dan is er geen richtsnoer. > Er is dan geen ‘believe system’ meer. > Terwijl je nood blijft hebben aan een emotionele laag in je leven.

En die vult de macht op.

Dat de macht een leegte opvult zien we in steeds meer landen gebeuren. Voor een gesprek is het ook leuk te bekijken hoe dat in het bedrijfsleven is. Naar ik denk net zo. Of wellicht wel nog meer. Wie kent niet een collega die door leegheid boven komt drijven?

Intermezzo: Conspiracy theorieen, samenzwering theorieën, vullen ook de nood op aan duiding. Maar daar waar vroeger een duiding iets werd tot een ideologie, is dat nu niet meer het geval. En als je stelt dat een ideologie iets is wat je vasthoud voor een langer termijn (je voelt je socialist bijvoorbeeld) heeft onderdeel zijn van een conspiracy theorie dat niet meer. Die is heel vluchtig en veranderd snel.

Kernpunt: omdat mensen steeds minder een visie, een ideologie hebben, zijn ze prooi van steeds wisselende samenzwering theorieën.

Conclusie

Jezelf gronding geven, houvast in jouw grond is belangrijk. Anders waai je met alle winden mee. Dat mag, mijn mening is, dat je dan kiest om weinig vruchtbaar naar de wereld te zijn. Alleen als een plantenzaadje zich vastzet en even volhoud kan een boom of graan ontstaan waar de wereld iets mee kan.

Rudolph

3 mei 2022

Bronnen

Tekst. De bron van dit stuk is een podcast die ik gisteren luisterde. In een podcast van Demetri Kofinas, sprak die met Peter Pomerantsev een Britse journalist die geboren is in de Sovjet Unie en geëmigreerd is naar Engeland. Deze Peter heeft een analyse gemaakt van de manier waarom Putin zijn stempel heeft gedrukt op de Russische samenleving. En hoe die als eigenlijk no-body zichzelf heeft geprofileerd. En uitsluitend door publiciteit zichzelf een positie heeft verworven.

‘Waarom kwam de toekomst eerst in Rusland’. Mooie titel van het interview, de vraag snap je pas nadat je de toelichting beluisterde dat Ruland eerst was met fake news tot een legitiem iets te maken.

Foto. De foto in deze blog is van een propaganda trein uit 1917. Toen was er nog geen televisie en was dit een andere manier om het volk te bereiken. Dat volk kon niet lezen, noch schrijven, iets zien was belangrijk voor de beïnvloeding.

Note voor studenten: samen het boekje ‘Je professionele identiteit’ afmaken lijkt me leuk en verstandig om te doen. Is het niet voor mij als docent, dan wel voor mij als medemens op deze wereld.

Links met andere onderwerpen

• Propaganda. En Agitprop (een onderdeel van propaganda wat ook een lesitem zal zijn).
• Public relations.
• Design en beïnvloeding van de wereld.