Leren is onderzoeken

Geschreven door Kristoff Van de Keer en Stephanie Vervaet, beide lector and e Katholieke Hogeschool VIVES. Een aardig boek, met name voor docenten die iets met wetenschap onderwijs doen. Las het in kader van ‘leren leren’. Kwamen een paar nieuwe punten op die ik hieronder toelicht met gebruikmaking van delen tekst uit het boek.

Tip: werk je in wetenschapsonderwijs, leen het boek en blader door. Anders, lees de punten hieronder en lees daarop eventueel verder.

Cognitief conflict

Volgens Hewson (1981) treedt er een zekere competitie op tussen de bestaande ideeën en het nieuwe concept. Dit wordt ‘cognitief conflict’ genoemd. Soms vult het nieuwe concept het oude aan zodat er een hoger niveau van begrijpen optreedt en soms is het nieuwe concept onverzoenbaar met het reeds bestaande concept. Dan zal het nieuwe concept pas aanvaard worden wanneer de status van het bestaande concept ‘verlaagd’ wordt, in het voordeel van het nieuwe concept. Er wordt beweerd dat de oude concepten eigenlijk nooit verdwijnen, maar blijven bestaan naast de nieuwe wetenschappelijk verantwoorde concepten. Zo bestaat het risico dat kinderen terugvallen op de oude (intuïtieve) concepten. Daarom is het ook belangrijk om als leerkracht voldoende te wijzen op de functionele verschillen tussen de intuïtieve concepten en de wetenschappelijk concepten.

Wanneer is een leerproces afgerond

In een studie benadrukt Georhiades (2006) dat het leerproces niet mag beschouwd worden als afgerond wanneer de leerlingen blijk geven van begrip van nieuwe concepten. Het proces moet verdergaan, zodat deze concepten ook succesvol kunnen gebruikt worden in andere contexten, i.e. transfer van kennis.

In een studie wordt het effect nagegaan van de implementatie van de metacognitieve activiteiten in de wetenschapslessen op het gebruik van concepten in verschillende contexten. Zie hiervoor het onderzoek van Georghiades uit 2006.

Het project META over leeromgevingen

Hier ga ik meer over lezen. Het betreft hier een project Metacognitive Enhancing teaching Activities, die een min of meer hiërarchische set van doelstellingen die het mogelijk maakt een krachtige en cognitief stimulerende leeromgeving te creëren. De doelstellingen van het project kaderde binnen samenwerkend leren en hebben teven tot doel de metacognitieve vaardigheid bij kinderen te stimuleren bij het leren van wetenschappelijk concepten. Bijvoorbeeld wat is drijven en zinken, hefbomen, krachten etc. (Hennessey, 1993)

Peerdiscussie

In een interventiestudie van Bigozzi, Biggeri, Boschi, Conti, & Fiorentini (2002) wordt peerdiscussie centraal gesteld bij het leren van concepten. Hun conclusie is dat discussie over de eigen ideeën en waarnemingen de kinderen helpen hun misconcepties ter discussie te stellen en daarmee eventueel bij te stellen. Ze benadrukken ook dat het schrijven van teksten ook heel effectief kan zijn bij het verbinden van nieuwe ideeën met eerdere kennis. Dan moeten die teksten wel gebruikt worden in een overleg. Door het overleg blijkt dat aan het eind van het schooljaar de leerlingen die overleg voerde niet alleen goed in staat te zijn om kennisvragen te beantwoorden, maar ze blijven ook sterker te zijn in het geven van verklaringen voor hun antwoorden.

Rudolph Regter

Bronnen

Bigozzi, L., Biggeri, A., Beschi, F., Conti, P., & Fiorentini, C. (2002) Children ‘scientists’ know the reasons why and they are ‘poets’ too. European Journal of Psychology of Education, 17)4), 343-362.

Georghiades, P. (2006). The role of metacognitive activities in the contextual use of primary pupils’ conceptions of science. Research in Science Education, 36, 29-49

Hennessey, M. (1993) Students’ ideas about their conceptualization: their elicitation through instruction. Atlanta: National Association for Research in Science Teaching.

Hewson, P. (1981) A conceptual change approach to learning science. European Journal of Science Education, 383-396.