Modellen helpen je lekker eten te maken, geeft meer success bij operaties, minder vliegtuigen die neerstorten, dan wellicht ook handig bij strategie vorming en besluiten nemen?

De naam Charlie Munger zegt je wellicht niets, maar je kent waarschijnlijk zijn zakenpartner, de miljardair Warren Buffett, een van ‘s werelds beroemdste investeerders en een van’ s werelds rijkste mensen die al decennia achtereen actief zijn. Sinds 1978 werken ze samen voor Buffett’s Berkshire Hathaway, een multi-conglomeraat. Hoewel Munger niet zoveel in de schijnwerpers staat als zijn partner, geeft Buffett een overweldigende hoeveelheid van zijn succes aan de samenwerking met hem. En in de afgelopen jaren is Munger begonnen met het opbouwen van een eigen aanhang op basis van hoe hij zijn benadering van het leven heeft verwoord. Dit begon toen Munger in 1994 een aanvangstoespraak hielt op de USC Business School met de titel ‘Les over elementaire, wereldlijke wijsheid als het gaat om Investment Management & Business.’ De impact van de toespraak van Munger is zeer invloedrijk gebleken en heeft zijn naam gemaakt, de boeken en verhalen die hij heeft volg ik graag.

Ollie Bommel: ‘mijn denkraam’

Het concept van ‘mentale modellen’, werd na deze toespraak onder het grote publiek verspreid. Meneer Munger mijmerde verder, ‘wat is elementaire, wereldse wijsheid?’ Wel, de eerste regel dacht hij is dat je niet echt iets kunt weten als je je alleen geïsoleerde feiten herinnert en vandaar de toekomst wil inkijken. Als de feiten niet samenhangen met een kader, heb je de feiten niet in een bruikbare vorm. Je moet modellen in je hoofd hebben, emmertjes met structuur waar dingen die je tegenkomt in geplaatst kunnen worden zou RR zeggen. En je moet je ervaring – zowel indirecte als directe – in dit rooster van modellen schikken.

Het is je misschien opgevallen dat studenten gewoon proberen te onthouden en terug op te roepen wat ze hebben onthouden. Nou, die gaan falen op school en in het leven. Je moet ervaring ophangen aan een rooster van modellen in je hoofd zo zegt meneer Munger.

Wat zijn de modellen? 

Wel, de eerste regel is dat je meerdere modellen moet hebben, omdat als je er slechts een of twee hebt die je gebruikt, de aard van menselijke psychologie zodanig dat je het model kiest dat bij jouw realiteit past, of tenminste, je denkt dat die past.  Het is zoals het oude gezegde: ‘Voor de man met alleen een hamer lijkt elk probleem op een spijker.’ Maar dat is een rampzalige manier van denken en een zeker een waardeloze manier om leiding te geven of strategische plannen te maken. Je moet dus meerdere modellen hebben. 

Over afdelingen heen inzicht krijgen is slim

En de modellen moeten uit meerdere disciplines komen – omdat alle wijsheid van de wereld niet in één kleine academische afdeling te vinden is. Dat is de reden waarom poëzieprofessoren over het algemeen niet zo verstandig zijn in wereldse zin. Ze hebben niet genoeg modellen in hun hoofd. Je moet dus modellen hebben voor een hele reeks disciplines. Je zou kunnen zeggen: ‘Mijn god, dit wordt al veel te zwaar zal je denken.’ Maar gelukkig, het is niet zo moeilijk – omdat tachtig of negentig belangrijke modellen zullen ongeveer negentig procent van de vracht vervoeren om u een wereldwijs wijs persoon te maken. En daarvan vervoert slechts een handvol echt heel zware vracht.

Meneer Munger benadrukte later op een later tijdstip: je moet de grote ideeën in de grote disciplines kennen en ze routinematig gebruiken – ze allemaal gebruiken en niet slechts een paar. De meeste mensen zijn getraind in één model – bijvoorbeeld economie – en proberen alle problemen op één manier op te lossen. 

Hoewel hij niet zegt dat het hebben van diepe expertise in een discipline dom is, is het zeker niet een optimale of slimme manier om situaties op te lossen.

Munger maakt dus duidelijk dat om te navigeren ‘de wereld zonder een stel mentale modellen neerkomt op jezelf blinddoeken en willekeurig naar een draaiende wereldbol wijzen terwijl je Cuba probeert te vinden. Zonder mentale modellen als een blauwdruk om je denken te sturen, kun je alleen willekeurige, individuele elementen zien die geen verband met elkaar hebben. Dat is wat zoals de Olifant beschrijven met je ogen dicht, het voorbeeld uit het begin van het boek  Strategy Safari.

Om verder te gaan met zijn hameranalogie, als je op een bouwplaats werkt, zou het je goed van pas komen om te weten hoe je een hamer, zaag, spijkers, boor, schuurmachine, enzovoort moet gebruiken. Hoe meer gereedschappen u kent, hoe beter u verschillende en nieuwe bouwklussen aankan; hoe meer mentale modellen je verwerft, hoe beter je om kunt gaan met oude en nieuwe gebeurtenissen in het leven.

Dus wat is precies een mentaal model?

Het is een blauwdruk om uw aandacht te vestigen op de belangrijke elementen van waar je voor staat, en het definieert context, achtergrond en richting. Je krijgt begrip, zelfs als je geen echte kennis of ervaring hebt en het vermogen om optimale beslissingen te nemen.

Waarom modellen?

In de cursus Model Thinking zegt Scott Page die Professor of Complex Systems, Political Science, and Economics aan The University of Michigan dat daar vier redenen voor kunnen zijn.

• Reden 1. Modellen zijn een nieuw iets. En zitten overal.
• Reden 2. Modellen helpen ons een betere en heldere denker te worden. Als mens gaan je gedachten vaak op steeds andere manieren. Dat is wat onhandig als je piloot van een vliegtuig bent, dus een model dat je helpt steeds je goede dingen te doen is slim.
• Reden 3. Ze helpen in bergen data een structuur te vinden.
• Reden 4. Om strategisch te denken, besluiten voor te bereiden en besluit structuren te ontwerpen. 

(link: https://sites.lsa.umich.edu/scottepage/)

Bijvoorbeeld, als u een ambitieuze keuken chef bent, is het meeste van wat je uiteindelijk leert een paar mentale modellen: wat voor soort smaakprofielen bestaan er, welke basisingrediënten nodig zijn voor een bouillon of een saus, typische technieken om te gebruiken voor de bereiding van verschillende soorten vlees, en de conventionele drank- en voedselcombinaties. Begrijp je die, en je zult in het algemeen weten hoe je met elk type keuken om moet gaan. Zonder een rooster van deze onderliggende modellen, zou elk nieuw recept geheel nieuwe worstelingen opleveren.

Roze bril om zwart te kijken

Hoewel veel modellen universeel zijn, vereisen verschillende situaties verschillende soorten blauwdrukken – en daarom benadrukte Munger zo het rooster van mentale modellen om in zoveel mogelijk situaties voorbereid te zijn. Zonder een mentaal model ziet je mogelijk alleen een willekeurig assortiment lijnen. Maar met een toepasselijk mentaal model is het alsof je een kaart krijgt overhandigd wat al die lijnen betekenen – nu kun je informatie correct interpreteren en een weloverwogen beslissing nemen. Kijk ik naar een de inhoud van de koelkast… heb geen idee. Kijkt mijn vrouw er naar ziet ze allerlei mogelijkheden om lekker eten te maken…

Mentale modellen bieden inzicht in de situatie en voorspelbare resultaten voor wat er in de toekomst zal gebeuren. Je kunt ze levensheuristieken noemen of richtlijnen om te evalueren en begrijpen wat er gaande is. Je kunt ze ook beschouwen als een set brillen die je kunt opzetten als je je wilt richten op een specifiek doel. Je denkt misschien dat geen enkel model een volkomen perfecte weerspiegeling van de wereld is en dat klopt. Maar ze hoeven ons alleen maar in de juiste richting te wijzen naar de complexiteit om ons heen en het signaal uit de ruis te filteren.En ruis heb je op je lijn, zie elders op deze website naar een lijst van Bias zaken die je afleiden. Hoe dan ook, dat is beter dan het alternatief om volledig blind te zijn.

We hebben allemaal al onze eigen mentale modellen die zijn afgeleid van jaren van gewoon leven en het opmerken van patronen van het dagelijks leven. De meesten van ons hebben een idee van hoe te handelen in een chique restaurant omdat we er op een of andere manier aan zijn blootgesteld.

• We hebben ook een aantal mentale modellen op basis van onze waarden, ervaringen en unieke wereldbeelden. 
• Per definitie zijn onze persoonlijke mentale modellen beperkt en weerspiegelen alleen een perspectief samengesteld uit onze ervaringen in het verleden. Niet echt een goed iets om strategisch management op een sterke manier te doen, laat staan innovatie denken te doen.
• Als jouw mentale benadering het enige is dat je gebruikt wanneer je de wereld probeert waar te nemen en te begrijpen, heb je geen breed spectrum van begrip over de wereld.

Heb je nog nooit een kreeft gegeten, weet je niet wat je met het gereedschap bij je bord moet doen.

Conclusie

Je wat verdiepen in modellen is iets wat je wellicht kan overwegen. Er is een goede gratis Coursera cursus die in online kan volgen. Die heet ‘Model Thinking’ van The University of Michigan. Heb die zelf gedaan deze zomer en ben erg erg enthousiast over. Al zou je maar de inleidende lessen doen, dan ben je al goed bezig denk ik. 

Olie B. Bommel boeken lezen ook goed.

Rudolph

#strategisch management #system thinking #strategic thinking