Naast vak inhoud ook leren hoe te leren. Check lists en Tips voor docenten door RR.

Versie 12 april 2022

Inleiding

Docent? Wat zou je als docent allemaal in je toolkit moeten hebben als je volledig wil zijn? Dat was de vraag waar ik me mee bezig hou omdat ik graag goed wil zijn in wat ik doe. En zie dat jullie dat ook willen. En daarmee studentsucces verhogen van de student.

Student? Wat zou je als student willen doen om je studie effectief te maken? Hieronder een serie tips. Start er zelf mee. Waarom wachten op een docent? Die leeft jouw leven niet?

Heb je geen plan, wordt je onderdeel van iemands anders plan.

Wat is het kader van een toolkit?

Wie wil wat van docenten vraag ik me dan af. Wat wil de overheid die het geld stort van mijn salaris? En wat heeft het bedrijfsleven nodig? En wat wil de student?

De minister van onderwijs zei in 2021:

‘Iedere student heeft iets anders nodig om succesvol te zijn en niet iedere student start vanuit dezelfde positie. Studentsucces betekend niet alleen binnen een redelijke termijn kunnen afstuderen, maar ook ruimte voor persoonlijke ontwikkeling, met aandacht voor studentenwelzijn en het kunnen nemen van regie op het eigen leven.’

Wat wil het bedrijfsleven?

Dat is niet eenduidig. Zie hiervoor informatie en visies van het bedrijfsleven per industrietak. Verder heeft de EU hier duidelijk gedachtes over. Zie daar.

De studentenvakbond schrijft:

Studentsucces betekent het succes dat een student ervaart op het gebied van persoonlijke ontwikkeling en zelfontplooiing door de ruimte die daarvoor geboden wordt. Studentsucces kan voor verschillende studenten verschillende betekenissen hebben.

Persoonlijk heb ik het meeste met de beschrijving van het ISO, Interstedelijk Student Overleg.

Hoe zou ik dat willen invullen?

Ik maakte een werklijstje van de dingen die ik denk dat belangrijk kunnen zijn om studie/student succes te verhogen. Die zit hieronder. Laten zal ik dit aanvullen met onderdelen van Sociaal-Emotioneel leren. Een visie van de OESO en andere kennis instellingen. (Ook het Nationaal Onderwijs programma van 2021 heeft hier aandacht voor)

Aan de Student: Je studiesucces verhoogd!

Wat heb je er als student aan dat wij dit doen? Wij en ik probeer volledig te zijn en materiaal te hebben die je kan lezen, ook als je een college van me gemist hebt. Naar ik denk zal het je studiesucces vergroten.

Docent: Bespaar je werk.

Als docent kan je wellicht mijn overzicht gebruiken, kiezen wat je zelf wil maken, of waar je mijn materiaal en tips voor gebruiken gaat. Voel je vrij te gebruiken wat je leest en kan downloaden. Heb je tips, zend ze me.

Deel 1 – Generieke studeer vaardigheden

1.1 Help studenten zich voor te bereiden op de start van de cursus

• Zend de studiegids aan studenten voor de lessen beginnen.
• Zend eventueel een pre-lees lijst, zodat studenten richting kunnen vinden als ze dat willen in waar het vak over gaat. Vertel niet alleen wat je tip is om te lezen, maar ook waarom dat zinvol is. Sneeuw ze wel niet onder met materiaal….
• Hoe eerder studenten weten welke standaard ze moeten halen, hoe beter hun verwachtingen van mijn cursus. De rubric dus doornemen en in eerste les lat hoog leggen belangrijk.
• Eventueel een pre-course learning package maken.
• Een lijst met ‘handige dingen te doen voor de start van de cursus’ kan slim zijn. Bijvoorbeeld zaken als het oppoetsen van eerdere kennis, verzamelen van ideeën, eventueel ook het doen van eerste onderzoek.
• Wat moeten studenten meebrengen bij de start van de opleiding?
• Geef in begin aandacht aan de studeer vaardigheid van studenten.

RR: Dit zit in mijn slides rond les0 en ik probeer daar steeds in de eerste lestijd voor te maken.

Vervolg: Vooraf een introductie mail zenden met wat in de eerste les te verwachten is. En mijn collega’s vertellen dat ik dit belangrijk vind, dus de eerste les direct inhoud in, door mij niet gedaan zal worden. Eerst de relatie leggen en afspraken etc, dan pas verder.

1.2 Help studenten te begrijpen hoe ze leren

• Vraag studenten waar ze goed in zijn. Noteer. Link dat met waarom ze denken daar goed in te zijn.
• Idem over waar studenten zich goed bij voelen.
• Studie is niet een apart deel van je leven, het is onderdeel van je leven en zeker van het werk.
• Welke leermomenten ging het mis? Wat leerde je daarvan?
• Wat zijn essentiële zaken om succesvol te leren? Motivatie; doen; planning; feedback; tijd om te verwerken; etc.

RR: Daarvoor heb ik een workshop item en is onderdeel van mijn les0. Ga dan in op wat ik doe om goed les te geven en wat ik dan denk te mogen verwachten aan de andere kant, die aan het leren slaat.

Vervolg: Hier meer tijd voor maken.

1.3 Help studenten om tijd managementvaardigheden te verwerven

• Wat zijn de voordelen van goed tijd beheer?
• Wat voor effecten zie je en wanneer ben je meest productief in je leren?
• Stop en reflecteer op wat je leerde.
• Denken over wat je moet doen kan nutteloos zijn en tijdsverspilling: start gewoon.
• Zet deadlines.
• Doe een negatieve brainstorm: ‘wat is het resultaat als je niet tijd management doet?’.
• Hoe kan je maximaal effect halen uit samenwerking met collega studenten?
• Hoe wordt je zelf de baas over je tijd? 30 ECTS is veel tijd!

RR: Tot nu toe deed ik hier niets specifiek aan. Vraag aan studenten: zou ik dat moeten doen, is het wenselijk. Eventueel facultatief? Aan begin cursus, op de helft en bij 5 voor 12?

Vervolg:

a) Studenten vragen wat hier nodig is in de eerste les en daar dan facultatief een les item over geven.

b) Na gesprek met de onderwijsmanager, zal ik hier iets mee doen als onderdeel van Sociaal-Emotioneel Leren vanaf zomer 2022.

1.4 Help studenten om actie gericht te werken

• Agenda beheer
• Priorisering
• Deadlines
• Doelen en voorbeelden.

RR: Op dit moment geef ik studenten mijn model van een dagplanning. Met focus op waar energie wegloopt en hoe je daarmee omgaat.

Vervolg: vanaf zomer 2022 een standaard onderdeel maken van mijn opstart lessen.

1.5 Help studenten vragen te vinden

• Examen is het antwoorden op vragen. Dus vragen zijn belangrijk. Hoe kan je jezelf vragen stellen die o.a. kritisch zijn, verder helpen en zo meer.
• Help studenten te snappen wat voor vragen er kunnen komen en waarom dat logische is.
• Help studenten een ‘vragen bank’ te maken met daarin korte scherpe vragen. Als ze die bank doorlopen gedurende de opleiding worden ze vaardig in de logica van vragen.
• Vragen beantwoorden is een kwestie van oefenen.
• Dus laat studenten het oefenen.

RR: In mijn website http://www.maakeenportfolio.com ga je hier al veel materiaal over vinden zowel voor docenten als studenten te gebruiken.

Vervolg: Het cursus item ‘kritische denken’ verder uitwerken en daar een facultatieve workshop van maken.

1.6 Help studenten meer te leren van wat ze lezen

• Leg verschil uit tussen passief en actief lezen. Actief lezen doe je met een pen.
• De waarde van aantekeningen maken terwijl je leest.
• Inhoudsopgave en index meeste belangrijk.
• Maak het boek van jouw: schrijf erin, teken erin, etc.

RR: Weet even niet hoe dit verder aan te zetten.

Vervolg: Mijn studenten vragen of ze hier behoefte aan hebben.

1.7 Help studenten tijd te maken voor reflectie

• Werk het materiaal uit voor jouw eigen situatie.
• Vraag studenten mij te vertellen hoe hun leercurve gaat. Daar kan ik van leren en volgende keer beter lessen ontwerpen en geven.
• Bespreek het belang van herhaling.
• Bespreek effectieve, bruikbare reflectie technieken.
• Bouw sommige reflectie momenten in de lessen.
• Bezie of er studenten zijn die reflectie durven doen met collega studenten en belicht het grote positieve effect dat het kan hebben.

RR: dit doe ik al veel. En zie leuke platen en reflecties van studenten in het vierde jaar. En ook veel bereidheid die evolutie te delen met andere studenten.

Vervolg: hier in lente 2022 aandacht aan geven, de vierde jaars stukken van 2021 voegen bij die van 2022 en daar een boekje van maken. Ook publiceren.

Deel 2 – Starten en samenwerken

2.1 Help studenten om me te vertellen wat ze al kennen en kunnen

• Benadruk hoe waardevol eerdere kennis is.
• Een groep brainstorm helpt studenten eigen kennis op te frissen.
• Een mind map laten maken al dan niet in groep.
• Mekaar zaken uitleggen, studenten onder elkaar.
• Welke vragen kan je al beantwoorden als activiteit.
• Eventueel een pre-test die je later herhaald om te laten zien aan de student welke voortgang er gemaakt is.
• Post-its met vragen waar de studenten al het antwoord op weten. Dit activeert de voorkennis.

RR: dit is wat ze in onderwijsland ‘stellingen bouwen’ noemen (scaffolding). Past dat al veel toe, kan nog beter…

Vervolg: Dit zie ik goed zitten te gaan doen in februari 2020 bij start nieuwe lesprogramma.

Hoe deel je studiemateriaal?

• Heeft iedereen het lesmateriaal?
• Zet het materiaal om in doelstellingen in tijd. Laat studenten een studie planning maken.
• Leg uit waarom ze onderdelen moeten leren en welke onderdeel meer of minder.
• Link examenvragen aan de tekst. (RR hier een discussie want sommige collega’s vinden dat niet nodig)

Hoe leer je namen?

• Vertel me je naam en iets over die naam.
• Twee likes en twee dislikes en vindt mekaar.
• Etcetc.

RR: dit een volgende les 0 echt doen. Schiet er wel eens bij in omdat de lessen direct moeten beginnen met inhoud.

Vervolg: vanaf nu hier echt tijd voor nemen. Is een zwaar onderdeel tbv student succes.

2.2 Help studenten profijt te hebben van het materiaal, ook webmateriaal op http://www.rudolphsnews.com

• Vertel wanneer welk materiaal beschikbaar is.
• Hoe en wanneer je vragen verwacht.
• Gebruik materiaal om studenten samen te laten werken.
• Groepeer studenten rond thema’s.

RR: het werken met Instagram werkt hier erg goed. Maakte een pilot start hiermee in 2018 met de voltijdstudenten en deed veel van het Chocolade project via Instagram. Dat programma liep ongeveer een half jaar en had veel succes. En is sindsdien herhaalt.

Vervolg: Zet vanuit les 0 studenten in op social media zaken. Voeg Brightspace forum toe.

2.3 Help studenten nut te hebben van events en vakbeurzen

Welke events zijn er voor het vak?

etc

Help studenten te participeren in vakbeursen of seminars

Voor in de latere studiejaren, zien of ze spreker kunnen zijn op een event.

Etc

2.4 Versterk en promoot support van peers

• Hoeveel kan je leren van collega’s.
• Waarde van informele groepen, zag dat bij klas C.
• Doe als team een SWOT.
• Weet en reflect op Tucman.
• Spreek af: doel, rollen en hoe besluitvorming, communicatie (frequentie, bij besluiten, bij problemen)

Versterk het van mekaar leren

• Creëer een studiegroep
• Leg uit wat nut is van in leergroepen te kunnen werken.
• Creëer tijd en plek voor leergroepen.
• Wat is verschil tussen samenwerken en cheaten?
• Hoe kan je weten waar krachten van andere teamleden zitten?
• Bespreek welke taken het beste in een groep gedaan kunnen worden en welke individueel?

RR: hier in zomer 2022 wat meer wetenschappelijk bewijs onder zetten. Die daarmee mogelijk meer stimulans is voor studenten om hier echt tijd en aandacht aan te geven.

Vervolg: zomer 2022 meer.

2.5 Help studenten met mentors vinden en inzetten

• Docent – student verhouding is niet net zo persoonlijk als een mentor.
• Welke verschillende mentors heb je? [RR: nog onderzoeken]
• Werk met studenten om te zien hoe een mentor rol hun kan helpen of hoe het kan werken?
• What is in for the mentor?
• Wat voor soort afspraken maak je met een mentor?

Vervolg: weet even niet.

Hoe ben je een expert

• Vragen kunnen beantwoorden, is bijblijven en tijd maken van opzoeken.
• Hoe overlap te voorkomen? Vragen clusteren en wellicht in forum vorm maken?
• Hoe ben ik een expert geworden, deel dat proces. (dat was ook de vraag in Uni Leiden indertijd)

Vervolg: nog geen idee bij.

Deel 3 – Colleges en schriftelijk werk

3.1 Help studenten het meeste te halen uit mijn college’s

• Vertel studenten wat ze de volgende les kunnen verwachten.
• Start met ‘wat weet je al van het onderwerp’ of vragen uit het assessment.
• Beveel aan dat ze de slides al vooraf bekijken. (RR: vraag me af of dit nuttig is bij alle studenten, de helft heeft dan geen aandacht meer denk ik…..)
• Voordelen van notities maken en direct linken met je bedrijfsopdracht. Daar moet ik meer tijd voor maken tijdens het lesuur.
• Vraag na twee of drie dagen wat tijd te nemen en de lesstof nog eens in grote lijnen te herhalen.
• Laat op post-its de volgende les vragen opstellen nav de vorige les. En behandel die.
• Maak een content map van mij lessen, zodat men mijn voorkeuren weet. Beetje zoals de storyboard bij strategisch management wellicht?
• Deze is wel leuk: deel post-its uit aan studenten en laat ze drie woorden op drie notes zetten aan de bovenkant: Stop, Start, Continue. En dan daaronder onderwerp delen van mijn les.

Slides die studenten kunnen helpen en hoe past http://www.rudolphsnews.com daarbij?

[later invullen]

Omgaan met collega’s die anders lesgeven

[later invullen]

RR: maakte al een start met mijn workshop rond documenten, nut en wie ze maakt. Workshop was woensdag 13 november 2019.

3.2 Help studenten effectieve notities maken

• Letterlijk overnemen is niet effectief, in je eigen woorden schrijven wel.
• Gebruik visuele tekeningen. (heb ik een les over)
• Gebruik variatie in je notities, hetzelfde maakt het niet spannend en dus aantrekkelijk te leren.
• Schrijf jouw commentaar en vragen erbij.
• Alleen overschrijven is niet genoeg.
• Doe iets met je notitites.
• Doe meer met je notities, verrijk ze en gebruik ze in andere vorm, bijvoorbeeld in notities kaartjes, overhoring kaartjes.
• Wees zuinig met je notities, ze zijn geld waard. Bundel en wrap up aan het eind van de cursus.

RR: ik heb hiervoor een cursus item gemaakt.

Vervolg: dit introduceren als onderdeel van LerenLeren. Gebruiken vanaf zomer 2022.

Help studenten met het ontwikkelen van vaardigheid in korte verhalen schrijven

[later invullen]

Help studenten met rapporten schrijven

[later invullen]

Help studenten met onderzoek

[later invullen]

Help studenten met het plannen van hun project

[later invullen]

Krijg feedback van de studenten

[later invullen]

Deel 4 – Bronnen om uit te leren

• Het maken van openbaar toegankelijke artikelen.
• Help studenten die artikelen te vinden en gebruiken.
• Gebruik van video’s bij het leren.
• Vaardig in gebruik van camera’s bij het leren.
• Help studenten met opzetten conference calls.
• Help studenten de bibliotheek te gebruiken.
• Hoe maak je interessante hand-outs
• Wat is het voordeel van interactieve hand-outs?

RR: is onderdeel van LerenLen. Mag meer aandacht krijgen, blijft onder de maat bij studenten.

Vervolg:

a) Voorbeelden maken van een set bronnen en hun nut per vak.

b) Vanaf zomer 2022 vast onderdeel maken van de start van LerenLeren.

Deel 5 – Assessments

• Delen van assessment criteria.
• Ontwerpen van assessment criteria en performance indicatoren.
• Hoe geef je studenten schriftelijke feedback?
• Hoe geeft je studenten mondelinge feedback?
• Hoe bereidt je studenten voor op peer-feedback?
• Bereid je student voor op self-assessment.
• Onderhandel leerovereenkomsten.
• Help studenten te slagen voor het examen.

RR: hiervoor indertijd maakeenportfolio.com gemaakt.

Vervolg: die in de zomer 2022 van een update voorzien.

Deel 6 – Levens vaardigheden

• Help studenten niet thuis te zijn.
• Help studenten om te gaan met stress.
• Hoe weer in ritme te raken na vakantie?
• Herpakken na gezakt te zijn.
• Studenten helpen bij solliciteren.
• Studenten helpen aan een c.v.
• Studenten helpen met sollicitatie interviews.

RR: onderdeel van studentsucces. En onderdeel van Sociaal-Emotioneel Leren. Daar verder.

Deel 7 – Rudolphs extra aanbod

• Studenten helpen met uitzetten carrière pad.
• Studenten helpen met om opslag en promotie te vragen.
• Studenten helpen die studie-vastlopen.
• Brand Yourself
• Rules of Work
• Studenten helpen in carrier switch.

RR: materiaal is beschikbaar.

Vervolg: wachten op ok van de organisatie om hier een apart cursus item van te maken. Het liefst gedurende de hele looptijd van studenten.

Afsluitend

Persoonlijke aanleiding voor dit stuk

Mijn werk beter willen doen. Leren maakt het Leuker. En leren is een belangrijke voorwaarde voor meer ‘karma’ in de wereld denk ik.

Bronnen

Een berg aan weetenschappelijke artikelen, een stuk over twee honderd kan je lezen in mijn EndNote. Wil je die ook lezen, kan ik die met je delen.

Zeker ook het handig boekje ‘500 tips for tutors’ van Phil Race en Sally Brown is de basis voor dit overzicht. Het boekje verscheen in 1993. Phil Race was Professor van Educational Development aan de Universiteit van Glamorgan en Sally Brown vervult die functie aan de University of Northumbria in Newcastle en verbonden aan Oxford Centre for Staff Development.

Gebruikte het boek als basis, meer om mezelf te helpen een overzicht te krijgen wat er allemaal nodig is om een volledig goed onderwijspakket als docent te brengen.

Vervolg stappen/versiebeheer

• Startdocument gemaakt op 18nov19.
• Voorleggen aan studenten op 21nov19.
• Aanvullen en verder afmaken voor eind november 2019.
• Eerste versie gepubliceerd op 25 november 2019
• Verzonden aan een collega om te bekijken of dit aanvulling op LerenLeren kan zijn. (maart 2022)