Een mens is onvrij, want verplicht besluiten te nemen. Een bedrijf is een besluitenfabriek, zonder besluiten geen resultaten. Hoe kan je besluiten nemen? Er is een serie aan technieken hiervoor, welke in kort hieronder staan.

Ik heb denk ik ongeveer drie dagen werk gestoken in het opstellen van deze lijst. Uit hoeken en gaten haalde ik modellen die besluitvorming kunnen ondersteunen en plaatste die hier. De lijst is verre van uitputtend, gedurende de lente 2021 zal ik die verder aanvullen, ik kreeg al wat goede tips van studenten.

Wat ik nog ga doen: 1. Aanvullen waar er staat ‘nog invullen’, 2. per methode een plaatje doen van hoe het eruit kan zien. 3. mogelijk er concrete casussen bij doen. De tekst nu is de versie van 3 maart 2021

Veel studie en besluitplezier. Rudolph.

Affiniteitsdiagrammen

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Het een grafische methode om relaties tussen ideen inzichtelijk te maken. Te gebruiken bij brainstormen / mindmapping

Hoe kun je informatie-overload voorkomen als je aan het brainstormen bent over ideeën? Affiniteitsdiagrammen helpen leiders en teams om tal van ideeën en gegevenspunten visueel te ordenen in een vereenvoudigde visuele vorm, waardoor men makkelijker naar een besluit kan geleiden.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Analytisch hiërarchieproces

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Het is een methode om subjectiviteit weg te halen en te gebruiken bij complexe beslissingen.

Deze besluitvormingstechniek helpt om elke subjectiviteit of intuïtie die bij een beslissing komt kijken, te verminderen. Met je gevoel meegaan of het bekijken met een roze bril op is volkomen natuurlijk – het is de menselijke aard en in sommige opzichten is het een overlevingstechniek, omdat het kan leiden tot snelle beslissingen op basis van persoonlijke geleefde ervaringen.

Die manier van besluiten is goed in de tijd van holbewoners, maar leiderschap vereist vaak dat de besluitvorming analytisch en zo objectief mogelijk is.

AHP, voor het eerst ontwikkeld in de jaren 70 door Dr. Thomas Saaty, combineert de besluitvormingstechniek met meerdere criteria met vergelijking en een scheutje wiskunde om meerdere criteria en opties te onderzoeken die zouden kunnen resulteren in één algemeen doel. De AHP-besluitvormingstechniek is normaal gesproken gereserveerd voor groepsoplossingen voor complexe uitdagingen.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Besluit bomen

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Een methode om te besluiten uit geprojecteerde, te verwachte uitkomsten.

Beslissingsboomanalyse

– Kiezen tussen opties door waarschijnlijke resultaten te projecteren

Hoe tool te gebruiken:

Beslissingsbomen zijn uitstekende hulpmiddelen om u te helpen kiezen tussen verschillende manieren van handelen. Ze bieden een zeer effectieve structuur waarbinnen u opties kunt uitstippelen en de mogelijke uitkomsten van het kiezen van die opties kunt onderzoeken. Ze helpen u ook om een evenwichtig beeld te krijgen van de risico’s en beloningen die aan elke mogelijke actie zijn verbonden.

Hoe te gebruiken?

Stap 1. U begint een beslissingsboom met een beslissing die je moet nemen. Teken een klein vierkant om dit aan de linkerkant van een groot vel papier weer te geven.

Trek vanuit dit kader lijnen naar rechts voor elke mogelijke oplossing, en schrijf die oplossing langs de lijn. Houd de lijnen zo ver mogelijk uit elkaar, zodat je plek hebt mocht je op nieuwe punten komen.

Stap 2. Overweeg aan het einde van elke regel de resultaten. Als het resultaat van het nemen van die beslissing onzeker is, teken dan een kleine cirkel. Als het resultaat een andere beslissing is die je moet nemen, teken dan nog een vierkant. Vierkanten vertegenwoordigen beslissingen en cirkels vertegenwoordigen onzekere uitkomsten. Schrijf de beslissing of factor boven het vierkant of de cirkel. Als je de oplossing aan het einde van de regel heeft voltooid, laat deze dan gewoon leeg.

Stap 3. Begin met de nieuwe beslissingsvierkanten in uw diagram en teken lijnen die de opties vertegenwoordigen die u zou kunnen selecteren. Trek vanuit de cirkels lijnen die mogelijke uitkomsten voorstellen. Maak opnieuw een korte aantekening op de lijn en zeg wat het betekent. Blijf dit doen totdat je zoveel mogelijk van de mogelijke uitkomsten en beslissingen hebt opgezocht als je kunt zien op basis van de oorspronkelijke beslissingen.

Besluitvormings-continuum-model

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Is van Robert Tannerbaum en Warren Smidt uit 1954, gepubliceerd in het Harvard Bussiness Review en gaat over hoe je de juiste beslissingsstijl voor een situatie kan bepalen.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Besluit support systemen (decision support systems)

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Een computer systeem dat de besluitvorming ondersteuning geeft. Er zijn een aantal types te onderscheiden:

Communicatiegestuurd: stelt bedrijven in staat taken te ondersteunen waarvoor meer dan één persoon nodig is om aan de taak te werken. Het bevat geïntegreerde tools zoals Microsoft SharePoint Workspace en Google Docs.

Modelgestuurd: geeft toegang tot en beheer van financiële, organisatorische en statistische modellen. Gegevens worden verzameld en parameters worden bepaald met behulp van de informatie die door gebruikers wordt verstrekt. De informatie wordt gecreëerd in een besluitvormingsmodel om situaties te analyseren. Wij noemde dat vroeger bij UPC de afdeling Business Intelligence.

Kennisgestuurd: biedt feitelijke en gespecialiseerde oplossingen voor situaties door gebruik te maken van opgeslagen feiten, procedures, regels of interactieve besluitvormingsstructuren zoals stroomdiagrammen.

Documentgestuurd: beheert ongestructureerde informatie in verschillende elektronische formaten.

Datagestuurd: helpt bedrijven bij het opslaan en analyseren van interne en externe data, je kan hierbij denken aan CRM systemen bijvoorbeeld.

Borda count methode

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Voor bij verkiezingen.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Conjunct-analyse

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Een wiskundige methode te gebruiken bij onderzoek

Marktonderzoekers zullen bekend zijn met deze statistisch georiënteerde techniek. Conjunct-analyse wordt vaak gebruikt om te helpen voorspellen hoe de consumenten zullen accepteren van voorgestelde wijzigingen. Het wordt ook gebruikt om de positionering van een merk in de markt te bepalen. Conjunct-analyse is een op enquêtes gebaseerde techniek die helpt onthullen hoe consumenten de attributen (zoals de functie, kenmerken of voordelen) van een product of dienst waarderen.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Data driven besluitvorming

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Het is het nemen van besluiten voornamelijk op grond van data en beslisregels. Te gebruiken bijvoorbeeld in workflows die te automatiseren zijn. Als voorbeeld: je rijdt 58, je mag maar 50 rijden, dus de boete is 8 kilometer maar x euro.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Deep Democracry methode

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Van Myrna en Greg Lewis uit Zuid-Afrika. Meer nog over opzoeken.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

DESTEP

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Afwegen van belang en eventuele effecten van externe factoren.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Delegatie

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Directieve besluitvorming

Wat is het en wanneer te gebruiken?

De leidinggevende neemt het besluit.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Futures Wheel

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Op een visuele manier laten zien wat gevolgen van een besluit kunnen zijn.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Gevoeligheid analyse

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Zowel een gevoeligheids- als onzekerheidsanalyses kan nuttig zijn voor de besluitvormers om ze te helpen te evalueren waar hun waarden en normen liggen, zeg de criteria; doel; gewichten, om ervoor te zorgen dat ze het alternatief kiezen dat het beste aansluit bij hun waarden.

Hoe te gebruiken?

De aanpak is verschillende criteria wat te wijzigen en dan de besluitvormer opnieuw te laten kiezen.

Grid analysis

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Het selecteren tussen verschillende opties. Je zet ze in een table met +++ of — en besluit zo.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Heuristische methoden

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Het bespaart tijd bij het nemen van beslissingen waarbij een perfect resultaat niet de eerste keer nodig is De heuristische methoden worden gebruikt om een product of dienst in de loop van de tijd te verfijnen, met vallen en opstaan.

Beslissingen met betrekking tot de lancering van een website kunnen bijvoorbeeld worden opgelost met behulp van heuristische methoden, als wordt vastgesteld dat de website bij de lancering niet perfect hoeft te zijn. Het kan aan 80% van de gewenste vereisten voldoen en in de loop van de tijd qua inhoud en functie worden verbeterd.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Hoy-Tarter besluitvormingsmodel

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Dit is meer een procesmatige manier van naar besluitvorming kijken. Zoomt in op de regie funktie.

Het is te gebruiken als er verschillende mensen betrokken zijn bij het besluit en je wil bezien wie betrokken moet zijn en wie niet.

Kan gebruikt worden bij werving en selectie; marktonderzoek; oplossen van conflicten.

Hoe te gebruiken?

Met een matrix is de start.

Lijn met ‘is de beslissing relevant voor de persoon’

En op de ander as ‘heeft de persoon bepaalde vaardigheden of inzichten die helpen dit een beter besluit te laten worden’.

> RR: Er leuke aanpak, ga er meer over lezen.

If This – Than That

Wat is het en wanneer gebruiken?

Naar ik denk valt dit onder de boom structuur analyse

Invloeddiagrammen benadering (IDA)

Wat is het en wanneer gebruiken?

IDA is een techniek die wordt gebruikt op het gebied van de beoordeling van menselijke betrouwbaarheid. Het kan in allerlei sectoren worden gebruikt, van het bedrijfsleven en HR tot de gezondheidszorg en de nucleaire industrie.

Belangrijkste gebruik: het risico op menselijke fouten bij de besluitvorming verminderen. De kwaliteit van een besluit hangt soms sterk af van de betrokken personen en hun betrouwbaarheid. Bij sommige projecten kan de betrouwbaarheid van het team een situatie maken of breken. Een diagram kan dan een visueel hulpmiddel zijn om te bepalen hoe menselijke fouten een beslissing of project zouden kunnen beïnvloeden, en hoeveel dat van invloed zou kunnen zijn op de resultaten.

Ik zou denken dat dit iets is dat politie functionarissen en brandweer lieden automatische doen. En dat het daarom belangrijk is mekaar goed te kennen zodat je kan inschatting wat een uitspraak voor gewicht heeft. De inschatting ‘het dak gaat instorten’ heeft nogal wat impact als je denkt dat het toch niet gaat gebeuren omdat Pietje te zegt….

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Kosten/Baten analyse

Wat is het en wanneer gebruiken?

Kijken naar de verandering na het besluit en wat de waarde ervan is. Dus het kwantitatief evalueren of een actie moet worden gevolgd

Hoe te gebruiken?

Het kan zijn dat je heel creatief bent geweest in het bedenken van oplossingen voor een probleem, en rigoureus in uw selectie van de beste oplossing die beschikbaar was. Deze oplossing is misschien nog steeds niet de moeite waard om te implementeren – u kunt veel tijd en geld investeren in het oplossen van een klein probleem. Of zoals ik zou zeggen, we leven in een kapitalistische wereld, acties moeten waarde toevoegen. Ten minsten als je voor een firma aan het werk bent…

Stap 1. Neem de waarde van de voordelen van een besluit.

Stap 2. Neem de verbonden kosten.

Stap 3. Trek die van mekaar af.

Stap 4. Bezie wat de meeste winst oplevert en dat is dan het besluit te nemen.

De kosten zijn eenmalig of kunnen doorlopend zijn. Voordelen worden meestal in de loop van de tijd ontvangen. We bouwen dit tijdseffect in onze analyse op door een terugverdientijd te berekenen. Dit is de tijd die de baten van een verandering nodig hebben om de kosten terug te betalen. Veel bedrijven zoeken terugverdientijd binnen een bepaalde periode – bijv. drie jaar.

In zijn eenvoudige vorm wordt een kosten-batenanalyse uitgevoerd met alleen financiële kosten en financiële voordelen. Een eenvoudige kosten-batenanalyse van een wegenplan zou bijvoorbeeld de kosten van de aanleg van de weg meten en deze aftrekken van het economische voordeel van het verbeteren van vervoersverbindingen. Het zou noch de kosten van milieuschade meten, noch het voordeel van sneller en gemakkelijker reizen naar het werk.

Een meer geavanceerde benadering van kosten-batenanalyse is om te proberen een financiële waarde te hechten aan deze immateriële kosten en baten. Dit kan zeer subjectief zijn – is bijvoorbeeld een historische waterweide £ 25.000 waard, of is het £ 500.000 waard, want als het milieubelang is? Wat is de waarde van in de ochtend stressvrij naar het werk reizen?

Note RR: Deze toevoeging vindt ik zelf erg belangrijk, de niet materiele voordelen zijn belangrijk te noemen. Zelf denk ik dat ze altijd uit te drukken zijn in geld bedragen, maar de zuiverheid daarvan is dan niet zo groot als het inschatten van wat een liter melk kost.

Krachtenveld analyse

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Krachtenveldanalyse is een nuttige techniek om alle krachten voor en tegen een beslissing te bekijken. In feite is het een gespecialiseerde methode om voor- en nadelen af te wegen.

Wat je doet is het analyseren van de krachten die voor of tegen de verandering zijn. En dus ook al een beetje over wat er zal gebeuren nadat een besluit is. Dit lijkt wat op de pro en contra analyse, maar zelf vindt ik dit meer aantrekkelijk, zeker ook omdat je het met pijlen erg visueel kan maken. Dit ook doen per persoon, bijvoorbeeld als onderdeel van je stakeholder analyse.

Hoe te gebruiken?

Stap 1. Maak een lijst van alle krachten die invloed hebben op je besluit. Verdeel die tussen krachten die voor verandering zijn in een kolom en alle krachten tegen verandering in een andere kolom.

Stap 2. Wijs een score toe aan elke kracht, van 1 (zwak) tot 5 (sterk).

Stap 3. Teken een diagram met de krachten voor en tegen verandering. Toon de grootte van elke kracht als een getal ernaast.

Super mooi vindt ik de layout hiervan die meer visueel is, waarbij de kracht gelijk is aan de omvang van de pijl bijvoorbeeld en dat verder mogelijk ondersteund door een kleur.

[Note RR: Eens een paar voorbeelden opzoeken en die hier plaatsen]

Kepner- Tregoe

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Het is een aanpak die die het probleem los maakt van het besluit.

Zie ook bij Problem Solving and Decision Making (PSDM)

Hoe te gebruiken?

De kern is vier stappen, vier vragen:

Wat is er gebeurd?

Waarom gebeurde het?

Hoe moeten we handelen?

Wat wordt het (toekomstige) resultaat?

Note RR: deze vier vragen spreken me erg aan en hebben we veel gebruikt als we de ‘root cause analysis’ deden van problemen in een land.

Lineaire programmering (LP)

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Lineair programmeren gebruikt wiskunde om vereisten weer te geven als lineaire vergelijkingen. Het is bijvoorbeeld handig bij het nemen van beslissingen over problemen die opduiken bij operations research. In te zetten als je optimaal gebruik wil maken van beperkte middelen.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Logische Framewerk

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Het is een methode om

Het is veel in gebruik bij de Wereldbank, EU om voorstellen te beoordelen. Men vraag dan vaak het project dat een subsidie aanvraagt doet, dit model te gebruken. (bron: Planning and Management Tools. E.M.C. Groenendijk, ITC spcial Lecure Notes Series, isbn 9061642191, by ITC, Enschede, NL

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Meerdere criteria analyse

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Verschillende vormen. Belangrijkste gebruik is bij zakelijke beslissingen nemen die een compromis bereiken tussen logische analyse en intuïtie.

Deze besluitvormingstechniek stelt een bedrijf in staat om verschillende opties te beoordelen en te evalueren aan de hand van een reeks gedefinieerde bedrijfscriteria. Typische voorbeelden van criteria kunnen zijn: kost / prijs, kwaliteitsniveau, klant- / klanttevredenheid of een hoog rendement.

Deze analysetechniek lijkt enigszins op een kosten-batenanalyse, behalve dat deze niet beperkt is tot de kosten. We nemen elke dag duizenden beslissingen – vaak intuïtief, maar een deel van ons is de verschillende criteria aan het afwegen. Wanneer we een auto kopen, wegen we kosten, comfort, veiligheid, brandstofverbruik, functie, vorm en esthetiek af. Wanneer we een latte kopen, houden we rekening met alles, van kosten en kwaliteit tot de milieuvriendelijkheid van de verpakking.

Hoe te gebruiken?

Door middel van een analyse van meerdere criteria kunnen leiders verschillende criteria afwegen. Hoe meet je appels tegen kaas, of kosten ze tegen comfort? De volgende MCDA-stappen kunnen helpen.

Analyse van meerdere criteria in 5 stappen:

• Specificeer de context
• Identificeer beschikbare opties
• Bevestig de doelstellingen en selecteer criteria die sleutelwaarden vertegenwoordigen
• Meet elk van de criteria om hun relatieve belang te achterhalen
• Bereken de verschillende waarden door scores en wegingen te middelen

Meerderheidsbesluit

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Deze overlapt met anderen, later nog eens naar kijken.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Meerdere-onderdelen  analyse

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Als je moet kiezen tussen twee opties, en in die opties zitten onderdelen die je apart een andere waarde geeft. Je kan kiezen uit twee banen, dan ga je onderdelen afwegen als hoogte salaris, aantal vakantiedagen, ziektekosten vergoeding, zekerheid van je baan etc.

In het Engels: multi-attribute utility theory analysis

RR note: heb lang gezocht naar wat de goede nederlanse vertaling is van de methode. Iemand?

Minderheidsbesluit

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Overlapt met anderen, later nog eens naar kijekn.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Net Present Value (NPV) Netto huidige waarde (NPV) en huidige waarde (PV)

Wat is het en wanneer te gebruiken?

De waarde van iest vaststellen door de waarde die het in de toekomst zal hebben contant te maken naar het nu. Te gebruiken bij beslissingen met betrekking tot investeringen en kapitaalbudget. De waarde van geld verandert met de tijd. Een huis dat twintig jaar geleden is gekocht, is nu misschien veel meer waard, wat leidt tot vragen of (en wanneer) het moet worden verkocht of gekocht. De pensioenuitkeringen kunnen aanzienlijk stijgen naarmate iemand langer aan het werk blijft, waardoor men zich kan afvragen wanneer hij met pensioen moet.

Berekening van NPV of PVC kan een bedrijf helpen financiële opties te vergelijken die toekomstige kasstromen vertegenwoordigen. Het is essentieel om kritisch te denken om alle aannames in twijfel te trekken bij het maken van deze berekeningen om een oprecht geïnformeerde beslissing te nemen.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Operations Research

Nog verder bekijken

ORAPAPA methode

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Opportunity, Riks, Alternatieven, Past experience, Analysis, People, Alignment.

Wat procesmatig. Over wat je mee moet nemen in het besluit.

oe te gebruiken?

Nog invullen

Overleg

Spreekt voor zich. Hierin zit Consensus; Consent (goed genoeg voor nu) en zo meer. Wat RR betreft dus meer een manier waarop een methode toepast. Alhoewel het ook weer niet opgaat op directieve besluiten…

Pareto Analyse

Wat is het en wanneer te gebruiken?

De Pareto-analyse is een zeer eenvoudige techniek die je helpt de meest effectieve besluit te kiezen. Het maakt gebruik van het Pareto-principe – het idee dat je door 20% van het werk te doen 80% van het voordeel kunt halen. Anders gezegd, de Pareto-analyse is een formele techniek om de veranderingen te vinden die de grootste voordelen opleveren. Het is handig wanneer veel mogelijke acties om je aandacht vragen.

Hoe te gebruiken?

Om de methode te gaan gebruiken, moet je

Stap 1. een lijst maken met de wijzigingen die je zou kunnen aanbrengen. Als je een lange lijst hebt, groepeer je deze in aan mekaar gerelateerde wijzigingen.

Stap 2. Scoor je vervolgens de items of groepen. De scoremethode die u gebruikt, is afhankelijk van het soort probleem dat u probeert op te lossen. Als je bijvoorbeeld probeert de winstgevendheid te verbeteren, zou je opties scoren op basis van de winst die elke groep zou kunnen genereren. Als je de klanttevredenheid probeert te verbeteren, kunt je scoren op basis van het aantal klachten dat bij elke wijziging is weggenomen.

Stap 3. De eerste verandering die moet worden aangepakt, is degene met de hoogste score. Deze geeft je het grootste voordeel als je het oplost.

De opties met de laagste scores zullen waarschijnlijk niet eens de moeite waard zijn om mee te doen – het oplossen van deze problemen kan u meer kosten dan de oplossingen waard zijn.

Paired Comparison analysis

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Bij het vergelijken van het belang van meerdere opties. Het relatieve belang van verschillende opties uitwerken. Het helpt je om het belang van een aantal opties ten opzichte van elkaar uit te werken. Dit is vooral handig als je geen objectieve gegevens heeft om dit op te baseren.

Dit inzetten maakt het gemakkelijk om het belangrijkste op te lossen probleem te kiezen, of de oplossing die u het grootste voordeel oplevert. Het helpt je bij het stellen van prioriteiten als er tegenstrijdige eisen aan je middelen worden gesteld.

Hoe te gebruiken?

Stap 1. Som al je opties die je hept op.

Stap 2. Stel vervolgens een raster op met elke optie als zowel een rij- als een kolomkop.

Stap 3. Gebruik dit raster om elke optie één voor één met elkaar te vergelijken. Bepaal voor elke vergelijking welke van de twee opties het belangrijkst is, en wijs vervolgens een score toe om aan te geven hoeveel belangrijker deze is.

Stap 4. U kunt deze vergelijkingen vervolgens samenvatten, zodat elke optie een percentage van belang krijgt.

Pareto Analyse

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Welke is de belangrijkse keuze te maken?

Paired Comparison analysis

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Het vergelijken van het belang van meerdere opties.

PMI

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Het afwegen van de pro en cons, de voordelen en nadelen, van een besluit. PMI staat voor ‘Plus / Minus / Implications’. Het is een waardevolle verbetering van de al eeuwen gebruikte techniek van het ‘afwegen van voor en nadelen’.

PMI is een belangrijk besluitvormingsinstrument: de denkhulpmiddelen die hier verder door me beschreven zijn, zijn gericht op het selecteren van een besluit uit een reeks opties. Voordat je direct tot actie overgaat echter is het belangrijk om te controleren of dit de situatie gaat verbeteren (het is misschien het beste om niets te doen!). PMI is dan een handig hulpmiddel om dit te doen.

Hoe te gebruiken?

Stap 1. Stel een tabel op met de kop ‘Plus’, ‘Min’ en ‘Implicaties’.

Stap 2. Schrijf in de kolom onder ‘Plus’ alle positieve resultaten van het ondernemen van de actie op. Schrijf onder ‘Minus’ alle negatieve effecten op. Schrijf in de kolom ‘Implicaties’ de implicaties en mogelijke uitkomsten van het nemen van de actie op, zowel positief als negatief.

Stap 3. In deze fase is het je wellicht al duidelijk of je het besluit al dan niet moet nemen en implementeren. Als dit niet het geval is, overweeg dan elk van de punten die je hebt opgeschreven nog eens en wijs er een positieve of negatieve score aan toe. De scores die je toekent, zijn natuurlijk nogal subjectief, maar dat is ok zo denk ik, want je wil tot een besluit komen.

Stap 4. Als je dit eenmaal hebt gedaan, tel je de score op. Een sterk positieve score geeft aan dat er je besluit moet nemen, een sterk negatieve score dat deze vermeden dient te worden.

Raster analyse of Netwerk analyse

Wat is het en wanneer gebruiken

De Rasteranalyse helpt je bij het kiezen tussen verschillende opties waarbij met veel factoren rekening moet worden gehouden. Het is het meest effectief als je een aantal goede alternatieven heeft en veel factoren waarmee u rekening moet houden.

Hoe te gebruiken? 

Stap 1. Plaats jouw opties als rijen op een tafel. Maak erachter kolommen om je wegings factoren te laten zien. Wijs gewichten toe om het belang van elk van deze factoren aan te tonen.

In andere woorden is de eerste stap je opties op te sommen en vervolgens de factoren die belangrijk zijn bij het nemen van de beslissing. Leg deze neer in een tabel, met opties als de rijlabels en factoren als de kolomkoppen.

Stap 2. Scoor elke keuze voor elke factor met behulp van getallen van 0 (slecht) tot 3 (zeer goed).  Je hoeft niet voor elke optie een andere score te hebben – als geen van beide goed is voor een bepaalde factor in uw beslissing, zouden alle opties 0 kunnen scoren.

Stap 3. Vermenigvuldig elke score met het gewicht van de factor om de bijdrage aan de algehele selectie te tonen. Hiermee geef je een gewicht aan de beslissing. Toon die als een cijfer dus. Weet je niet goed een inschatting te maken, gebruik dan de ‘Paired Comparison Analyse’ om ze in te schatten.

Stap 4. Tel ten slotte deze gewogen scores op voor jouw opties. De optie die het meeste scoort, wint!

Anders gezegd: als je het direct in een overzichtelijk tabel wil maken, doe dan het volgende. Je maakt een x en y as. Op de x-as de doelen die je nastreeft met je besluit. Op e y-as het doel dat je nastreeft end an in de waarschijnlijkheid dat je het doel haalt met besluit a, b, c etc. In bijvoorbeeld waarschijnlijkheid 1 (niet waarschijnlijk) tot en met 5 (meest waarschijnlijk)

Reactieve besluitvorming

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Vraag, besluit. Snel en vanuit de heup.

Hoe te gebruiken?

Kort denken, vertrouwen op intuitie en besluit nemen.

Risicografiek

Spreekt voor zich, zie ook elders.

Risk intellegence decision-making

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Het is een besluitvormingmodel van Deloit specifiek voor financieel gedreven besluiten.

Hoe te gebruiken?

Zie bij Deloit.

Spel theorie

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Speltheorie inzetten. Te gebruiken bij onderhandelingen met derde partijen of het nemen van strategische beslissingen waarbij derde partijen betrokken zijn.

Speltheorie kan bedrijfsleiders helpen beslissingen te nemen door zichzelf in de schoenen van een derde partij te plaatsen, bijv. een klant, concurrent of consument – en anticiperen op hun acties, reacties en motieven. Het spelen van scenario’s in een veilige hypothetische ruimte kan een leider helpen beslissingen te nemen op basis van de uitkomsten van het spel.

Speltheorie werd in 1944 uitgevonden door John von Neumann en Oskar Morgenstern. Sindsdien hebben ongeveer 20 vooraanstaande wetenschappers en economen de Nobelprijs voor de Economische Wetenschappen gekregen voor hun evolutie in de speltheorie, dus het is duidelijk een belangrijk aspect van moderne besluitvorming en analyse.

De speltheorie modelleert de strategische interactie tussen twee of meer spelers in een situatie met vaste regels. Games zijn doorgaans coöperatief of niet coöperatief. Er zijn verschillende spelers, acties, uitbetalingen en informatie (bekend als PAPI). Spelers formuleren strategieën en proberen zoveel mogelijk voordeel te behalen.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Stemmen bij meerderheid via een trechter techniek

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Om eerlijke en evenwichtige groepsbeslissingen nemen

Gebruik bij het nemen van beslissingen als groep om opties met een lagere prioriteit te elimineren, want waarom zou je daar tijd in steken. Je kunt dan andere, meer veeleisende technieken gebruiken om belangrijke beslissingen te nemen over een kleinere (en daardoor beter beheersbare) groep opties.

Het kan zo simpel zijn als elk lid van de groep een lijst met ideeën geven en hen vertellen dat ze alleen kunnen stemmen op de drie ideeën die zij het belangrijkst of nuttig vinden. Tel de stemmen bij elkaar om te bepalen welke opties door de groep het belangrijkst worden geacht.

Hoe te gebruiken?

Bepalen welke zaken van invloed zijn op totaal besluit.

Kleine punten direct aftikken.

Grote punten waar potentieel veel discussie is, apart behandelen.

SWOT analyse

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Een methode om Sterktes (S), Zwaktes af te zetten tegen de Kansen (O) en Bedreigingen (T)

Hoe te gebruiken?

Daarvoor verwijs ik naar mijn lessen elders. En op het internet kan je hier bergen filmpjes over vinden. Het goed uitwerken echter is een vak apart. Zeker om een sterke selectie te maken. En die selectie is essentieel want een firma kan in tijd en budget maar een beperkt aantal zaken doen.

TDODAR model

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Model voor in bedreigende situaties.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Total Cost of Ownership

Wat is het en wanneer te gebruiken?

In economische zin is het dat je berekent wat de totale kosten van het in gebruik nemen van bijvoorbeeld een machine zijn. En dan dat afzet tegen inkomsten en dan besluiten.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen, maar de kern staat al hierboven.

Trapladdertechniek

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Zie bij Steven Regelberg een van de makers.

Hoe te gebruiken?

Heb ik geïntroduceerd bij Strategische Management, zie daar. Of vraag me.

Unanimiteit

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Iedereen is het eens met het besluit.

Vallen en opstaan

Trial and Error

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Vergelijkingsanalyse

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Beslissingen nemen met betrekking tot het vergelijken van twee opties. Vaak moeten we twee opties vergelijken in volgorde van belangrijkheid. Een vergelijkingsanalyse kan daarbij helpen – en we doen het altijd intuïtief, maar in het bedrijfsleven is het voordelig om gestructureerde analyse in de mix te integreren.

Hoe te gebruiken?

Nog invullen

Verkopen

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Besluiten door de groep mee te nemen en ook hetzelfde besluit te verkopen.

Veto

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Niet een besluitmanier, wel relevant bij besluitvorming, want het vetorecht kan een besluit tegenhouden, dus is anders inspelen in het voortraject.

Voor/tegen  (Pro/con)

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Beslissingen nemen met betrekking tot het vergelijken van twee opties

De pro / con-techniek kan worden gebruikt in combinatie met gepaarde vergelijkingsanalyse, en het afwegen van de voor- en nadelen van een beslissing is een verhaal zo oud als de tijd.

Vergelijkbare technieken zijn onder meer de plus / minus / interessante (PMI) techniek en krachtveldanalyse.

Zes denkhoeden

Wat is het en wanneer te gebruiken?

Naar een te nemen besluit kijken met verschillende denkhoeden. Rudolph heeft hier een workshop methode voor, vraag hem ernaar als je het eens op werk of thuis wil gebruiken.  De ‘Six Thinking Hats’ is een belangrijke en krachtige techniek. Het wordt gebruikt om beslissingen vanuit een aantal belangrijke perspectieven te bekijken. Dit dwingt je om buiten je gebruikelijke denkstijl te treden en helpt je een meer afgerond beeld van een situatie te krijgen. Deze tool is gemaakt door Edward de Bono. Veel succesvolle mensen denken vanuit een zeer rationeel, positief standpunt. Dit is een deel van de reden dat ze succesvol zijn. Vaak zien ze een probleem echter niet vanuit een emotioneel, intuïtief, creatief of negatief standpunt. Dit kan betekenen dat ze de weerstand tegen plannen onderschatten, creatieve sprongen niet maken en geen essentiële noodplannen maken. Evenzo kunnen pessimisten buitensporig defensief zijn. Emotionele mensen kijken misschien niet kalm en rationeel naar beslissingen.

Als je naar een probleem kijkt met de ‘Six Thinking Hats’-techniek, dan los je het op met alle mogelijke benaderingen. Uw beslissingen en plannen zullen ambitie, vaardigheid in uitvoering, publieke gevoeligheid, creativiteit en goede noodplanning combineren.

Hoe te gebruiken?

U kunt Six Thinking Hats gebruiken tijdens vergaderingen of alleen. Tijdens vergaderingen heeft het voordeel dat het de confrontaties blokkeert die optreden wanneer mensen met verschillende denkstijlen hetzelfde probleem bespreken.

Stap 1. Neem een probleem of een besluit.

Stap 2. Leg de hoeden, de kleur en hun inhoud uit.

Stap 3. Verdeel de hoeden onder de participanten.

Stap 4. Breng het probleem of besluit in en laat iedereen met zijn hoed uitspraken doen die passen in wat iemand met die hoed op zou zeggen.

Stap 5. Wacht tot iedereen een soort van gevoel heeft voor de verschillende dimensies die er zijn.

Stap 6. Neem een besluit.

END

BIJLAGE

PROBLEEMOMSCHRIJVING WERKBLAD bij een technisch probleem

–voorbeeld–

Korte titel van het probleem: ____________________________________________________

Samenvattende verklaring van de onaanvaardbare of ongewenste toestand (geïdentificeerd probleem)

Definieer de begintoestand:

1. Welke symptomen zijn relevant voor het probleem?

2. Wat zijn de huidige omstandigheden?

3. Wat zijn mogelijke oorzaken van de aandoening?

4. Welke aannames zijn geschikt voor de analyse?

• Wat gebeurt er als het probleem of probleem niet is opgelost? Waarom repareren?
• Welke historische oorzaken of belemmeringen kunnen belangrijk zijn voor alternatieve ontwikkeling?
• Wat is de gewenste staat? Beschrijf de verwachte kenmerken van het systeem na de
• probleem is goed opgelost.
• Wie of wat wordt er door getroffen? (interfaces)
• Wat valt er onder de systeemgrens van dit probleem?